Land(schaps)bouwer aan het werk!

In Lubbeek plantte Regionaal Landschap Noord-Hageland  bijna 3 kilometer haag aan bij veearts en landbouwer, Jan Witters. Dit maakt het landbouwlandschap natuurlijker en biodiverser. Een mooie samenwerking tussen de natuur-en landbouwsector als inspirerend voorbeeld. 

Kan je jezelf en je bedrijf  voorstellen?  

Ik  werk als veearts en kocht een klein landbouwbedrijf  in 1996. Sindsdien fokten we altijd paarden  en is er een paardenpension. Zo’n vijf jaar geleden kwam mijn zoon, intussen twaalf jaar oud, op het idee om koeien te houden. Zo geschiedde… Ikzelf combineer mijn job als veearts met landbouw. DAP staat bij ons  niet voor ‘Dierenartsenpraktijk’, maar voor ‘Diergeneeskundig Agrarisch Project’. Mijn zoon gaat naar de landbouwschool met als doel  hier op termijn een mooi bedrijf uit te bouwen. . We kiezen voor Belgisch witblauw. Een ras waar we fier op  zijn en dat garant staat voor kwaliteitsvol vlees. Het dierenwelzijn staat voorop en het is belangrijk dat dit bedrijf duurzaam is. Een goed gevoel bij wat we doen vinden we belangrijk.  

Wat is voor jou een  ideaal landbouwbedrijf? 

Mijn droombeeld is dat van ‘The biggest little farm’. Deze documentaire (op Netflix, red.) gaat over een koppel dat 80 hectare volledig uitgewonnen grond koopt en er stilaan het leven terugbrengt. Op 7 jaar tijd veranderen ze de uitgeleefde gronden naar een gemengd bedrijf vol leven. Ze dragen zorg voor de bodem, de micro-organismen en verwerken hun compost. Je ziet het bedrijf groener en groener worden doorheen de jaren. Je leert eruit dat we best stoppen met vechten tegen de natuur en net de samenwerking moeten opzoeken tussen natuur en landbouw.  

Volgens mij kan je op 2 manieren aan landbouw doen. Ofwel kies je voor de klassieke manier en loop je constant met je hoofd tegen de muur. Ofwel kies je voor een duurzaam beleid en hou je meer ruimte over om te genieten. Ik kies voor het tweede. 

Welke ambities heb je voor je bedrijf? 

We willen een volledig circulair bedrijf worden en ons steentje bijdragen aan een gezond milieu. Ik wil naar het “Carbon Farming”-systeem evolueren. (Carbon Farming of koolstofbewuste landbouw bevordert een manier van landbouw om koolstof te binden in landbouwbodems om zo klimaatopwarming tegen te gaan, red.) Landbouwers zijn nodig om mee de ecologische voetafdruk te verkleinen, want boeren hebben de gronden waar we CO2 in kunnen opslaan.  

Een koe produceert zelf CO2, stikstof en methaan.  Permanente graslanden absorberen  deze stoffen Onze koeien eten  enkel gras en stro. Onze grasklavervelden absorberen op hun beurt CO2 en stikstof. Daarom zaaien wij geen maïs in voor onze koeien en leven ze enkel van de grasklaver. Ploeg je je bodem om, dan komt er  weer CO2 uit de bodem in de lucht terecht en dat willen we vermijden. We voeren  de mest niet af maar verwerken ze. Zo ben ik begin 2021 gestart met het composteren van de koeien- en paardenmest. Om tot een goede verhouding in deze mest te komen, heb je  ook  bruine fractie, zoals houtsnippers nodig. In de toekomst zou ik graag het snoeihout  van de aangeplante hagen verwerken in de compost en dus alles circulair gebruiken op mijn bedrijf.  

Als de  cirkel  rond is, is dat voor mij  duurzame landbouw. En dat is bovendien ook plezant!   

Hoe ben je terecht gekomen bij de VLIF-steun en over welke middelen gaat het hier?  

Het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds geeft  niet-productieve investeringssteun. Dat zijn investeringen die  bijdragen aan de bevordering van biodiversiteit, verbetering van bodemkwaliteit en landschappelijke ontwikkeling. De hagen die we afgelopen winter lieten aanplanten zijn 100% gesubsidieerd. Enerzijds is het financieel interessant, anderzijds is het goed voor de biodiversiteit. We hebben nu zo’n 2800 meter hagen aangeplant.  In de toekomst wil ik deze mee inbrengen in het Carbon farming systeem. Hoewel “niet-productief” genaamd, varen ook mijn koeien er wel bij. Ze staan uit de wind en kunnen uit de zon gaan rusten. Ze staan niet in een hok of in een open vlakte maar ze kunnen tegen de hagen gaan liggen. Dieren die zich comfortabel voelen, zijn gezonder en dat  zet zich  verder naar de volgende generaties van mijn koeien. Gelukkige koeien geven sterkere kalveren. 

Waarom heb je gekozen voor een samenwerking met Regionaal Landschap Noord-Hageland?   

De bedrijfsplanner van de Vlaamse Landmaatschappij verwees me door naar het Regionaal Landschap. Zij werkten  mee de plannen uit, bestelden het plantgoed en volgenden de plantwerken op. De bedrijfsplanner hielp me bij het indienen van het dossier via het e-loket voor Landbouw en Visserij. Deze wisselwerking verliep vlot. In de werken we weer toekomst. Ik kocht een extra grond . Op deze percelen wil ik graag hagen, hoogstambomen en fruitbomen zetten. Tegen dat de bomen groot zijn ben ik er zelf niet meer, maar ik laat een mooi bedrijf achter voor mijn zoon.  

Eén van de leukste dingen om te zien is  als de koeien in het najaar onder een appelboom staan als het waait. Ze wachten  dan echt  tot een appeltje op de grond valt om het  op te eten. 

Heb je nog tips voor andere landbouwers? 

Ik hoop met mijn aanpak een voorbeeld te zijn voor andere boeren.  Een goede samenwerking tussen natuur en landbouw, dat is wat ik als veearts ook wil voor mijn klanten. Ik vraag hen wel eens “Kan je nog bij je koeien gaan staan en ervan genieten?”. Er ligt een grote druk op het systeem en dat wil ik  zien veranderen door meer samen te werken met natuur. Als ik ’s avonds moe thuiskom, ga ik  even bij mijn koeien zitten en ik kijk naar hen. Hoe ze onderling bezig zijn, daar geniet ik van. Een boer met honderden dieren die tot over zijn oren in de schulden zit, heeft daar helaas geen tijd meer voor. Door in te zetten op duurzaamheid, besparen we op een uitgebreid machinepark, zijn we niet afhankelijk van fluctuerende veevoeder- en energieprijzen en genereren we een leefbaar inkomen met een beheersbaar aantal dieren zonder mestoverschotten. 

Waar ben je het meest fier/trots op? 

 Dat ik mijn kinderen iets duurzaam nalaat waar ik me goed bij voel.  Leven met de seizoenen is een meerwaarde.  De hoeveelheid grond of dieren en het materiële interesseert me minder.  Ik wil meegeven dat het belangrijk is om te doen wat je graag doet en wat je gelukkig maakt.  Dan komt het financiële meestal in orde. Zet hagen, bomen en je voelt je meteen in de natuur. Ik ben fier dat vogels op mijn weide zitten omdat hier al 20 jaar niets van pesticiden gebruikt is. We hebben zo’n 40 nesten van boerenzwaluwen, die leven van de insecten.  De buizerd is terug en  torenvalken zijn hier komen wonen. Dat maakt mij gelukkig.