Hoogstamboomgaarden roepen bij velen herinneringen op uit lang vervlogen tijden, toen kinderen stiekem onder de prikkeldraad kropen en op zoek gingen naar de lekkerste appels en peren van het dorp.
Een heerlijk staaltje erfgoed
Door de jaren heen ontstond er in het Hageland en in Haspengouw een indrukwekkende rijkdom aan hoogstamboomgaarden. In die mate zelfs dat ze mee de identiteit van onze streek bepalen. Ze worden gekoesterd omwille van hun landschaps- en erfgoedwaarde en uiteraard ook omwille van de weelde aan fruit.
Wil jij minimum 10 hoogstamfruitbomen planten op een perceel in het open landschap (m.a.w. niet in de tuinsfeer). Dan is een aanplantproject iets voor jou! Contacteer ons Landschapsloket voor informatie en advies.
Hoe leg je een hoogstamboomgaard aan?
Een plan is essentieel wanneer je hoogstamfruitbomen wilt planten. Een plan waar goed over nagedacht is, zorgt ervoor dat je jaren kan genieten van je hoogstamfruitbomen.
Stap 1: verken je terrein
Leg je potlood en papier nog even aan de kant. Eerst gaan we naar buiten en het terrein verkennen. Is jouw tuin geschikt voor één of meerdere hoogstamfruitbomen?
Is er voldoende plaats ?
Zijn er obstakels in je tuin zoals een tuinhuis, andere bomen... Respecteer de natuurlijke groei van een fruitboom. De ruimte moet voldoende groot zijn voor een boom op volwassen leeftijd. De breedte van de kroon van een boom hangt af van de soort, het ras, bodem,... Dus dit zijn enkele algemene afmetingen die wij hanteren. Opgelet, het gaat over hoogstamfruitbomen.
Kers, kriek, notelaar, tamme kastanje: kroondiameter tot 12m
Appelaars: kroondiameter tot 10m
Peer, pruim, kwee, mispel: kroondiameter tot 8m
De bodem
De meest geschikte bodem voor hoogstamfruitbomen is een goed ontwaterde zandleem- of leembodem. Hoogstamfruitbomen houden niet van natte voeten. De grondwaterstand mag in de winter niet hoger zijn dan 80cm onder het maaiveld.
Met de kneedproef kan je eenvoudig het bodemtype bepalen.
Hou je potlood en papier klaar, we gaan het plan uit tekenen. Je weet hoeveel bomen je kan planten, bedenk nu welke soorten (appel, peer, noot, kastanje, pruim, kers, kriek,...) je wilt. Schets je tuin of deel van je tuin op papier (liefst op schaal) vergeet ook niet de 'obstakels'. Bij het planten van bomen moet je rekening houden met enkele wettelijke regels. Je moet een boom 2m van de erfgrens planten. Kleine boompjes worden groot. Om te voorkomen dat de volwassen fruitbomen mekaar hinderen, plant je best niet te dicht bij elkaar. De plantverbanden:
Kers, kriek, notelaar, tamme kastanje: 12 x 12 m
Appel: 10 x 10 m
Peer, pruim, kwee, mispel: 8 x 8 m
Met deze info kan je nu de bomen op het grondplan tekenen. Soms is het wat puzzelwerk. Als je twijfelt of er voldoende plaats is, kies dan voor één boom minder. Beter te veel plaats dan te weinig. Want een fruitboom die je elk jaar stevig moet terugsnoeien geeft minder vruchten.
Je kan een fruitboom kiezen op basis van zijn vruchten, boomvorm, gewenst gebruik… Maar je eigen voorkeur is niet het enige waar je rekening mee houdt. Om vruchten te hebben moeten de fruitbomen bloeien en deze bloesems bestoven worden.De beste bestuiving gebeurt door variëteiten te laten bestuiven door variëteiten met goed stuifmeel en die in dezelfde periode bloeien. Qua bestuiving kan je fruitbomen in twee grote groepen verdelen, de zelfbestuivende soorten en de kruisbestuivende soorten.
Lees meer in onze brochure ' Hoogstamboomgaard - praktische gids'. Je vindt er ook een lijst van typische fruitrassen van Vlaams-Brabant met omschrijving en bestuiving.
(Fruit)bomen planten doe je wanneer de bladeren van de bomen zijn, tussen november en maart. Het ideale moment is eind december.
Transport
Zeer belangrijk! Let er bij het transporteren van de bomen op dat de wortels niet kunnen uitdrogen. Transporteer in een gesloten wagen of dek de wortels af met een zeil.
Nu je klaar bent met de voorbereiding, stroop je mouwen op en planten. Veel succes!
Een hoogstamboomgaard kan je in vele gevallen prima combineren met vee. De dieren vormen handige grasmachines, leuk gezelschap en kunnen je melk en vlees opleveren. Een hoogstamboom is echter niet zonder meer opgewassen tegen de bezigheden van onze grazende vrienden. Zonder gepaste bescherming worden ze weleens aangevreten door knabbelgrage paarden, geiten, schapen of wild. Hieronder vind je een overzicht van diverse soorten veebeschermingen. Hiermee kan je aan de slag om je bomen, duurzaam te wapenen tegen vraat.
Wil je graag meer info over de verschillende types veebeschermingen? Ben jij op zoek naar de technische fisches voor de verschillende veebeschermingen?
In deze brochure reiken we concrete tips aan bij het aanleggen en beheer van hoogstamboomgaarden. Het tweede luik bevat een uitgebreide soortenlijst, telkens met een beknopte beschrijving van de vrucht, pluk, ziekten, gebruik en bestuiving.
Behaag je tuin met streekeigen planten! Jaarlijks organiseren we in september een samenaankoop (fruit)bomen, hagen, heggen en houtkanten. In het aanbod vind je een 50-tal fruitrassen.
